Czym jest autyzm?

Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które najczęściej ujawnia się w ciągu pierwszych trzech lat życia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje pracy mózgu. Autyzm i jego pochodne, jak podaje statystyka, występują raz na 10 000 dzieci i występuje cztery razy częściej u chłopców niż dziewczynek. Dochody, stopa życiowa, czy wykształcenie rodziny nie mają żadnego wpływu na występowanie autyzmu. Autyzm ma wpływ na rozwój mózgu w sferach rozumowania, kontaktów socjalnych i porozumiewania się. Dzieci i dorośli z autyzmem najczęściej mają kłopoty z komunikacją w grupie i wspólnych czynnościach. Zaburzenia utrudniają im porozumienie z innymi i stosunek do świata zewnętrznego. Chorzy mogą wykonywać te same ruchy ciała (np. machanie ręką, kołysanie się), nietypowe reakcje wobec ludzi, lub przywiązanie do przedmiotów, czy sprzeciwianie się jakimkolwiek zmianom w rutynie. W niektórych przypadkach może występować agresja i/lub samookaleczanie się. Autyzm jest trzecim najczęściej spotykanym upośledzeniem rozwojowym - częstszym niż zespół Down'a. Jednak większość społeczeństwa, w tym wielu pracowników służby zdrowia, świata nauki, nadal nie rozumie jak autyzm oddziałuje na osoby chore i jaki jest najlepszy sposób pracy z osobami cierpiącymi na autyzm.

 Jak zachowują się osoby z autyzmem?

Dzieci autystyczne rozwijają się w zasadzie normalnie aż do 24-30 miesiąca, kiedy to rodzice mogą zauważyć opóźnienie w mowie, zabawach lub kontakcie z dzieckiem. Autyzm może się objawiać w następujących sferach:

• mowa rozwija się słabo lub wcale, używanie słów bez znaczenia, porozumiewanie się gestami zamiast słów, słaba możliwość skupienia uwagi,
• dziecko woli spędzać czas samo niż z innym, nie interesuje się zawieraniem przyjaźni, słaby kontakt wzrokowy, mało się uśmiecha,
• nadwrażliwość na dotyk lub brak reakcji na ból, wzrok, słuch, dotyk, ból, węch, smak mogą być mniej lub bardziej upośledzone,
• brak spontaniczności lub pomysłowości w zabawach, nie proponuje czynności, nie wymyśla zabaw,
• nadpobudliwość lub otępienie, częste wybuchy złego humoru bez powodu, uparte przywiązanie do jednego przedmiotu lub osoby, może okazywać agresję lub autoagresję.

Czy istnieje lekarstwo na autyzm?

Wiedza na temat autyzmu pogłębiła się ogromnie od czasu pierwszego sformułowania autyzmu w 1943 r. Niektóre wcześniejsze dążenia do uleczenia wydają się dziś nierealne w świetle tego co jest wiadome na temat chorób mózgu. Wyleczyć znaczy "przywrócić do zdrowia fizycznego, psychicznego, stanu normalnego". W medycznym sensie nie ma leku na wyleczenie zmian w mózgu, które są czynnikiem autyzmu. Aczkolwiek ciągle znajdujemy lepsze sposoby rozumienia choroby i pomocy chorym w przystosowaniu się. Niektóre symptomy mogą z czasem zelżeć, inne mogą zniknąć. Przy właściwej opiece wiele zachowań autystycznych może być zmienionych na lepsze, nawet do momentu, gdzie mogą one ustąpić. Niestety, większość dzieci i dorosłych będzie okazywała pewne stopnie autyzmu przez całe życie. Możliwe są różne rodzaje terapii w zakresie mowy, zachowania, wzroku, słuchu, terapie muzyczne, a także leki i zalecenia dietetyczne. Terapie powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb chorego.

tłumaczenie definicji autyzmu wg ASA

Dzieci autystyczne często oceniane są po prostu jako niegrzeczne, a ich rodziców obwinia się o to, że nie potrafią wychować malucha. Jest to bardzo krzywdzące, zarówno dla matki czy ojca, jak i dla samego dziecka. Często bowiem cała rodzina bardzo ciężko pracuje nad tym, żeby malec nauczył się funkcjonować w naszym społeczeństwie, zapewnia terapię, ale wszystko wymaga czasu. Takie uwagi, niestety, nie pomagają. Znacznie lepsze byłoby wykazanie zrozumienia i udzielenie ewentualnej pomocy tak, jak w przypadku innego rodzaju niepełnosprawności.

Dlaczego autystyczne dzieci zachowują się w taki budzący niechęć sposób? Najczęstszym problemem wynikającym z autyzmu jest zaburzenie rozwoju społecznego i zamknięcie się dziecka we własnym świecie oraz brak umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie. Niegrzeczne dziecko zazwyczaj świetnie wie, że jest niegrzeczne – autystyczne natomiast nie ma pojęcia, że robi coś nie tak, a przy głębokim zaburzeniu może w ogóle nie być świadome istnienia jakichkolwiek norm zachowania. Trudno więc, żeby ich przestrzegało.

1. Pomóż osobie z autyzmem zrozumieć, co mówisz.

Mów poglądowo i pokazuj, co masz na myśli.
Najpierw upewnij się, że osoba, do której mówisz jest zwrócona w twoim kierunku,
Używaj języka odpowiedniego do sytuacji i wieku jednostki
Korzystaj z języka gestów i demonstracji, aby pomóc w wykonaniu wymaganych czynności
Osoby z autyzmem mogą w różny sposób próbować przekazać Ci informację np.:

- Mogą szarpnąć Cię w kierunku, skąd coś chcą
- Mogą stanąć obok czegoś, co chciałyby otrzymać
- Mogą utkwić wzrok w przedmiocie swoich pragnień

Kiedy chcą czegoś lub mają ochotę coś robić mogą powtórzyć twoje pytanie np.:
Pytanie – „Czy chcesz ciastko?”, Odpowiedź- „Czy chcesz ciastko?”
Pamiętaj, że prawdopodobnie w taki sposób osoby z autyzmem usiłują porozumieć się, najlepiej jak potrafią.

2. Przekazuj osobie z autyzmem informacje o tym, co ma zrobić.

Ciągle wiele czasu jest tracone na mówienie o tym, czego nie należy robić i to jest dla osoby autystycznej bardzo zniechęcające.
Jasne wskazanie, co mogłaby zrobić, może być dla niej bardziej pomocne.

3. Mów jej kiedy zrobi coś dobrze.

Kiedy dziecko z autyzmem grzecznie bawi się, pomaga nakryć do stołu, spokojnie czeka lub porządkuje swoje rzeczy, to niech dowie się, kiedy skończy,  że zachowywała się dobrze.
Możesz np. powiedzieć z uśmiechem: „Podobało mi się, że grzecznie poczekałaś.”

4. Dowiedz się, co jest dla osoby z autyzmem nagrodą.

Każdy człowiek ma swoje własne upodobania. Jeden lubi muzykę, inny TV czy kolorowe szkiełka.
Ktoś jeszcze wirujące przedmioty, łaskotanie, lody, zabawę w piasku lub błyszczące drobiazgi.
Która z tych rzeczy lub czynności może być nagrodą dla twojego autystycznego podopiecznego?
Powinieneś właściwie dobierać nagrody, gdy chcesz mu okazać, że zrobił coś dobrze.

5. Uprzedzaj osobę z autyzmem, kiedy ma nastąpić jakaś zmiana.

Na przykład, jeśli bawicie się wspólnie i zabawa dobiega końca, powiedz: „jeszcze jeden raz” lub „za dwie minuty skończymy”.
Takie stwierdzenie może pomóc skierować aktywność osoby z autyzmem na coś innego.

6. Pamiętaj, że reakcje osoby z autyzmem mogą być nieodpowiednie do niebezpiecznej sytuacji.

Ucz, jak zwracać uwagę na niebezpieczeństwa, jak przewidywać je i jak go unikać.

7. Spróbuj zrozumieć zachowanie osoby z autyzmem.

Może trudności w porozumiewaniu się za pomocą mowy, obrazków czy znaków migowych, stąd też może używać swojego zachowania, aby przekazać informację:

- może rzucać grą lub zabawką, jeżeli ta jest zbyt łatwa lub trudna dla niej
- może odepchnąć coś, czego nie chce, gdy nie umie powiedzieć w tej chwili – „nie”
- może okazać agresję, jeżeli potrzebuje przerwy
- może być opryskliwa, jeśli jest zmęczona lub głodna, a ty nalegasz, by coś zrobiła
- może być przestraszona lub zdenerwowana, jeśli znajduje się w zatłoczonym, hałaśliwym miejscu (takim jak np. ruchliwa ulica)

8. Nie zapominaj o ludzkich wartościach osoby z autyzmem.

Osoby z autyzmem odczuwają tak jak inni: doznają szczęścia i niepokoju, mogą się złościć, być podniecone lub martwić się, ale jest im o wiele trudniej niż nam wyrazić swoje odczucia.

Źródło: Geneva Centre. Kanada – tłum. Ewa Szmytkowska; KTA o/Gdańsk

Jeżeli twoje dziecko ma podejrzenie autyzmu lub jego zachowanie wzbudza twoje obawy, nie zwlekaj z konsultacją  u specjalisty. W Polsce jest wiele ośrodków, które służą pomocą dotkniętym tym problemem rodzinom. Poniżej zamieszczamy wykaz placówek województwie pomorskim

Województwo Pomorskie

Gdańsk

Instytut Wspomagania Rozwoju Dziecka – punkt konsultacyjno-diagnostyczny
ul. Gomółki 11/13, 80-279 Gdańsk
tel. 058 341-44-41
faks 058 341-44-40 
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Gdańsk  

NZOZ Poradnia dla Osób z Autyzmem, Ośrodek Rehabilitacji Dziennej, 
Specjalny Ośrodek Szkolno-Terapeutyczny dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem
ul. Chopina 42, 80-268 Gdańsk 
tel. 058 520-38-30 
faks 058 520-38-31 
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  
kontakt: dr Elżbieta Mazur

Gdańsk 

Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem
ul. Dąbrowszczaków 28, 80-365 Gdańsk 
tel. 058 553-40-32 
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  
www.autyzm.net.pl  
dyrektor: Małgorzata Rybicka

Gdynia 

Centrum Aktywizacji Zawodowej i Społecznej dla Dorosłych Osób z Autyzmem
ul. Witomińska 9, 81-311 Gdynia 
tel. 058 661-71-36  
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  
www.autyzmcentrum.org.pl  
kierownik: Tomasz Mioduszewski

Kwidzyn 

Ośrodek Terapii i Rehabilitacji dla Dzieci
ul. Kołłątaja 4, 82-500 Kwidzyn 
tel. 055 279-30-22 
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  
kontakt: Magdalena Grycman, Katarzyna Kaniecka

Malbork 

Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem 
al. Wojska Polskiego 494, 82-500, Malbork  
tel. 055 272-97-21  
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  
dyrektor: Małgorzata Korna

Słupsk 

NZOZ Poradnia Diagnostyczno-Konsultacyjna dla Osób z Autyzmem
ul. Zamenhofa 1, 76-200 Słupsk 
tel. 059 840-13-60, 842-05-58, 842-31-44 
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  

Więcej informacji o placówkach w poszczególnych województwach na podanej poniżej stronie:  http://portal.abczdrowie.pl/autyzm-gdzie-znajdziesz-pomoc